Impresjonizm w sztuce i poezji Młodej Polski

Impresjonizm w sztuce i poezji Młodej Polski, Melodia mgieł nocnych (wiersz)
Strona główna

780px-Claude Monet, Impression, soleil levant, 1872 — Claude Monet, *Impresja. Wschód słońca*, 1872

Impresjonizm (łac. impressio = odciśnięcie, wrażenie)- kierunek ukształtowany we Francji w 2. połowie XIX w., przede wszystkim w malarstwie, mający swoje odpowiedniki we wszystkich dziedzinach sztuki. Podstawowym założeniem impresjonistów było przedstawianie percepcji świata zewnętrznego przez jednostkę, percepcji o charakterze zazwyczaj biernym. Zbliżało go ono do naturalizmu, który głosił m.in. hasło ukazywania świata przez pryzmat temperamentu artysty.

Nazwa "impresjonizm" pochodzi od tytuły obrazu "Impresja. Wschód słońca Claude'a Moneta oraz opinii jednego z krytyków, komentującego wystawę impresjonistów w Paryżu, w 1874 r. Impresjoniści zerwali z dotychczasowym postrzeganiem sztuki poprzez pryzmat ideałów antycznego piękna (akademizm). Twierdzili, że malowanie pejzaży w pracowniach mija się z celem; wynalezienie farby w tubkach w 1847 roku skłoniło malarzy do wychodzenia w plener. Artyści chcieli uchwycić w swych obrazach ulotne chwile, dlatego też ich dzieła wydają się być niedokończone, malowane szybkimi pociągnięciami pędzla, cenili bowiem chwilowe, szybko przemijające doznania. W sztuce i w literaturze autorzy przede wszystkim postawili na dźwięk, obraz, grę świateł i dynamikę; obrazy i sceny impresjonistyczne są zazwyczaj tajemnicze, melancholijne, oniryczne.

Twórcy impresjonizmu[]

Edouard Manet - nazwany "ojcem" impresjonistów, nigdy nie stosował metody dywizjonistycznej i nie brał udziału w wystawach impresjonistów. Śniadanie na trawie, Olimpia
Claude Monet - od jego obrazu Impresja - wschód słońca pochodzi nazwa "impresjonizm". Nenufary, Katedra w Rouen
August Renoir - Czerwone dachy, Huśtawka, Śniadanie wioślarzy.
Edgar Degas - przedstawienia baletnic, w których eksponował ruch i jego możliwości ekspresyjne. Klasa tańca, Absynt (sytuacje z barów).
Camille Pissarro - malował głównie pejzaże, w których widać niezwykła wrażliwość artysty na kolor i światło.

W Polsce[]

Impresjonizm w literaturze[]

Lirykę impresjonistyczną wyrażała luźna budowa, zacieranie konturów kompozycyjnych wypowiedzi, pełne podporządkowanie przedstawionego świata podmiotowi lirycznemu oraz nastrojowość. Artyści upodabniali swój utwór do dzieła muzycznego, kładąc nacisk na walory brzmieniowe, wprowadzając onomatopeje, uwydatniając rolę instrumentacji głoskowej. W liryce najpełniej doszły do głosu tendencje stylistyczne i., ujawniające się w nagromadzeniach epitetów, częstym używaniu form bezosobowych i rzeczowników odsłownych. Głównym przedstawicielem i. w liryce jest Paul Verlaine; jego twórczość oddziaływała szeroko (również w Polsce), w tym także na reprezentantów symbolizmu. W poezji końca XIX w. elementy impresjonizmu oraz symbolizmu wchodziły ze sobą w liczne związki.

Impresjonizm w muzyce[]

Impresjonizm jako nurt muzyczny cechuje wyjątkowe wyczulenie na brzmienie jako samoistny środek wyrazu. W związku z tym w muzyce impresjonistycznej następuje znaczne zróżnicowanie efektów dynamicznych, wykonawczych, harmonicznych, fakturalnych (np. szybkie pochody figuracyjne reprezentujące element ruchu), instrumentacyjnych (wykorzystywanie instrumentów w nie stosowanych dotąd rejestrach, np. fletu w niskim rejestrze - C.Debussy - Popołudnie Fauna).

W porównaniu z romantyzmem, wydobywane jest brzmienie poszczególnych instrumentów, unika się współdziałania wszystkich instrumentów równocześnie, rezygnuje z dużej siły brzmienia (por. np. z IX Symfonią Beethovena). Główną strukturą impresjonizmu jest forma 3-częściowa, która – choć przejęta z muzyki romantyzmu – otrzymała nowe oblicze. Świadczy o tym rezygnacja z wszelkich przejawów ewolucjonizmu; forma polega na szeregowaniu odcinków.

Charakterystyczną cechą muzyki impresjonistycznej jest programowość, której inspirację stanowią: